مریخ سرخ رنگ، چهارمین سیاره منظومه شمسی است که به سیاره سرخ معروف است. اسم این سیاره بهرام و مریخ نام عربی آن است. در کتاب‌های قدیمی فارسی آن را فلکه شحنه پنجم و سایس رواق پنجم نامیده‌اند.

ویژگی‌های مریخ

مریخ با قطر 6800 کیلومتری خود بیش از نیمی از قطر زمین را دارد ، جرم آن یک نهم جرم زمین و حجم این سیاره سرخ رنگ  15 درصد حجم زمین است. چگالی مریخ به طور متوسط حدود 71 درصد چگالی زمین است.

 مریخ مانند زمین از سه لایه‌ هسته، گوشته و پوسته  تشکیل شده است؛ جنس هسته مرکزی از آهن و سیلیکات و ترکیبی از مایع و جامد است. البته دانشمندان هنوز از این موضوع مطمئن نیستند. شاید دلیل سرخی آن، آهن زنگ زده باشد. به این معنی که آهن با قرار گرفتن در معرض اکسیژن اکسید شده و به رنگ قرمز در می‌آید.

خاک مریخ علاوه بر آهن از منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر عناصری که شرایط مساعد برای رشد گیاهان را فراهم می‌کند، پوشیده شده است.

یافته‌ها نشان می‌دهد در مریخ آب نیز وجود دارد؛ آب‌هایی که در جو آن به‌صورت منجمد در یخ‌های قطبی هستند.

این سیاره با جوی نازک  عمدتا از دی اکسید کربن (95 درصد) با نیتروژن، آرگون، اکسیژن و سایر گازها تشکیل شده است.

مریخ مانند همه سیارات بر مداری بیضوی، دور خورشید می‌چرخد، انحراف تمایل مریخ حدوداً برابر با انحراف 23.5 درجه‌ای زمین، تقریبا 25 درجه است. به دلیل مدار بیضوی و انحرافی تقریبا مشابه با زمین، مریخ نیز فصول مختلف دارد،‌ نیم‌کره شمالی آن فصول بهار و تابستانی طولانی‌تر از فصول پاییز و زمستان دارد و نیم‌کره جنوبی آن برعکس این حالت است.

مریخ آرام‌تر از زمین به دور خورشید حرکت می‌کند و سرعت دوران آن به دور خورشید 86.676 کیلومتر بر ساعت است.

به دلیل اینکه مریخ بر روی مدار بیضی شکل به دور خورشید می چرخد، در فاصله 206620000 کیلومتری، این سیاره از سطح خورشید کمترین فاصله را دارد و در 249230000 کیلومتری بیشترین حد فاصله را شاهد هستیم.

یک روز مریخ 24 ساعت و 37 دقیقه طول می‌کشد و 687 روز زمین طول می‌کشد تا این سیاره به دور خورشید بچرخد؛ طول شبانه روز مریخ کمی طولانی‌تر از کره زمین است.

این سیاره نور کمتری از خورشید دریافت می‌کند به همین دلیل بسیار سردتر از زمین است. دمای مریخ بسته به نقاط مختلف بین 5- تا 87- درجه سانتی گراد متغیر است.

به دلیل متفاوت بودن شتاب جاذبه "g"، نیرو گرانش در سیارات مختلف بایکدیگر متفاوت است. در این بین با وجود اینکه جاذبه در این سیاره وجود دارد اما تنها 38 درصد گرانش سطح زمین است، مثلا وزن یک فرد 45 کیلوگرمی بر روی مریخ، 17 کیلوگرم می‌شود.

قمرهای سیاره مریخ

مریخ دو قمر دارد که سال 1877 هر دو توسط منجمی آمریکایی به نام Asaph Hall  با اسامی دیموس به معنی اضطراب و فوبوس به معنی ترس، کشف شدند، هر دو قمر کوچک هستند، عرض فوبوس 22/2کیلومتر و عرض دیموس تنها 12/6کیلومتر است، فوبوس از ديموس بزرگ‌تر است.

دو فرضیه اصلی برای تولد این قمرها  وجود دارد؛ اولین فرضیه می‌گوید فوبوس و دیموس سیارک‌هایی بودند که در مداری دور مریخ اسیر شده اند.

بر طبق فرضیه دوم؛ ۴٫۵ میلیارد سال پیش، مریخ با سیاره‌ای که حدود یک سوم خود بود، برخورد می‌کند، خرده های مریخ توسط تاثیرات عظیم الجثه به خارج پرتاب شده و دیسکی اطراف سیاره ایجاد می‌کند به‌طوری که در طی میلیون‌ها سال، شکلی شبیه فوبوس، دیموس و سایر قمرهایی که اکنون دیگر وجود ندارند، ایجاد کرده است.

فوبوس

دیموس

هر دو قمر مریخ شکلی غیر متعارف و غیر هندسی دارند؛ بزرگ‌ترین قطر فوبوس 27 کیلومتر و بزرگ‌ترین قطر دیموس 15 کیلومتر است.

بر اثر برخورد سنگ‌های آسمانی با این دو قمر، چندین چاله‌ بر سطح آن‌ها ایجاد شده است. سطح فوبوس شیارهایی پیچیده‌ دارد که احتمالا ترک‌هایی هستند که پس از برخورد بزرگ‌ترین سنگ آسمانی با این قمر به وجود آمده اند. این دو قمر به رنگ خاکستری تیره تقریبا همرنگ بقیه سنگ‌های آسمانی هستند.